§54. Πως να λαγαρίσης ασβέστην

Θεόδωρος Παππάς

Υλικά & τεχνικές

στο σχέδιο και στην ζωγραφική

ασκήσεις με τα εργαλεία σχεδίασης

βιβλιογραφία & διαδικτυακές πηγές

Λεξικό

της

“Ερμηνείας”

Διονυσίου του εκ Φουρνά

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Προσοχή!

1_Το κείμενο αυτό αποτελεί τμήμα του βιβλίου με τον προσωρινό τίτλο «ΛΕΞΙΚΟ της ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ» και ανεβαίνει δοκιμαστικά! Δεν είναι στην τελική του μορφή και έχει ελλείψεις. Στην τελική του μορφή μπορεί να αφαιρεθούν κομμάτια κειμένου ή να προστεθούν νέα ή οι όποιες αλλαγές που (αν) θα γίνουν να είναι ασήμαντες.

Ενδεχομένως να υπάρχουν ορθογραφικά και συντακτικά λάθη, αυτά θα διορθωθούν στην πορεία.

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

2_ Οι ψηφιακές εκδόσεις της «ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΤΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ» που μας παρέχουν ελεύθερα οι διαδικτυακοί πάροχοι δεν περιλαμβάνουν τα δύο πηγαία κείμενα (απ' όπου άντλησε την δομή και μέρος του περιεχομένου για την δική του «ΕΡΜΗΝΕΙΑ» ο Διονύσιος Ιερομόναχος), γύρω από την κατασκευή και χρήση των ζωγραφικών εργαλείων και μεθόδων που υπάρχουν στην έντυπη έκδοση ..υπό Α. Παπαδοπούλου – Κεραμέως

/ Εν Πετρουπόλει / ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΝ B. KIRSCHBAUM /1909/ ανατύπωση ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΠΑΝΟΥ / 1976).

Οι συγγραφείς αυτών των πηγαίων κειμένων (ΠΗΓΑΙ ΤΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ), μάς είναι άγνωστοι, γι' αυτό και αναφέρονται από τους “νεώτερους” εκδότες και μελετητές τους ως Ανώνυμος 1ος, (ή όπως αναγράφεται στην έντυπη έκδοση των χειρόγραφων, Διονυσίου του εξ Αγράφων ...κείμενον συνταχθέν περί το τέλος του 16ου αι. / ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α' / σελ. 238 στην έκδ. Σπανού) και Ανώνυμος 2ος (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β' / σελ. 255 στην έκδ. Σπανού).

Στην έκδοση ΣΠΑΝΟΥ και στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β' (ΠΗΓΑΙ ΤΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΞ ΑΓΡΑΦΩΝ) έχουμε ένα κείμενο με τίτλο “ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΤΟΙΧΟΥ”. Στον συγγραφέα του δίνεται το όνομα Ανώνυμος 2ος.

Έχουμε να κάνουμε με κείμενο που συμβουλεύονταν οι ζωγράφοι των μονών μαζί με αυτά του Ανώνυμου 1ου, (άλλα και παρόμοια ανέκδοτα κείμενα και τέλος το πιο ολοκληρωμένο, αυτό του Διονυσίου ιερομόναχου (Διονυσίου του εκ Φουρνά της Ευρυτανίας).

Η ψηφιακή βιβλιοθήκη “ΑΝΕΜΗ” μας δίνει μια από τις πρώτες εκδόσεις της “ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ”. Μπορούμε να κατεβάσουμε το βιβλίο ελεύθερα από εδώ:

http://anemi.lib.uoc.gr/search/?search_type=simple&display_mode=overview&stored_cclquery=contributor=(Tchelistchew,%20Gregoire%20Theodorowitsch.)&rss=0νmber=10&keep_number=10&offset=1

§54.

Πως να λαγαρίσης ασβέστην

&

ΕΙΣΑΓΩΓΗ στα ΟΡΥΚΤΑ 

σημείωση_1:

Οι παράγραφοι §54. §55. §56. §57. μπορούμε να πούμε ότι ανήκουν σε μια ενότητα.

§54. Πως να λαγαρίσης ασβέστην

σελ. 37,

§55. Πως να κατασκευάσης ασβέστην με άχυρο.

σελ.

§56. Πως να κατασκευάσης ασβέστην με στουππί.

σελ.

§57. Πως να σουβατίσης εις τοίχον.

σελ.

§58. Πως να σχεδιάσης, να δουλεύης εις τοίχον.

_ _ _

σημείωση_2:

το συμπληρωματικό κείμενο «ΕΙΣΑΓΩΓΗ στα ΟΡΥΚΤΑ» θα ολοκληρωθεί με την ανάρτηση και των άλλων παραγράφων της ενότητας

§55. §56. §57. §58.

_ _ _

σημείωση_3:

Με την ολοκλήρωση των τεσσάρων παραγράφων: §54. §55. §56. §57. §58. , θα προσπαθήσω να συμπεριλάβω και ένα συμπληρωματικό κείμενο για τα εργαλεία που αναφέρονται, τζαπί, φτιάρι, καλάθαν, ... κ.άλ.

Πως να λαγαρίσης ασβέστην

§54. Όταν θέλης να ιστορίσης τοίχον, διάλεξε ασβέστην καλόν, οπού να είναι παχύς ωσάν ξύγγι και να μην έχη πέτρες άκαυστες μέσα΄ ει δε είναι αχαμνός και έχει πέτρες άκαες, ποίησον ούτω. Πρώτα κατασκεύασε μίαν καρούταν ξύλινην, τετράγωνην, και υποκάτωθεν αυτής κάμε λάκκον μέγαν όσον θέλεις΄ είτα βάλε τον ασβέστην μεσ' στην καρούταν και χύνε μέσα νερόν οπού να πλεονάζη του ασβέστη, και ανακάτωνέ τον επιμελώς με τζαπί, έως να αναλύση όλος' να μείνουν μόνον οι πέτρες' και βάνοντας εις το στόμα της καρούτας μίαν καλάθαν άνοιξε το στόμα της να τρέχη το γάλα εις την καλάθαν και να απομείνουν οι πέτρες΄ το δε γάλα οπού εχύθη μεσ' στον λάκκον, άφες το να πήξη καλά, έως ου να το εβγάνης με το φτιάρι.

λεξικό

επιλεγμένες λέξεις

ασβέστην

καρούταν

λαγαρίσης

εργαλεία

καρούτα

τζαπί

φτιάρι

καλάθαν

ορυκτά

νερό

ασβέστης

Λαγάρισμα

λαγάρισμα (το), (ουσιαστικό)

[ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ:λαγαρισ (λαγαρίζω) -μα]

1. το να λαγαρίζει, να καθαρίζει κανείς ένα υγρό από τις ξένες ουσίες, να το κάνει διαυγές συνώνυμα: λαμπικάρισμα, ραφινάρισμα
2. για μέταλλα και άλλα στερεά, το να απαλλάσσει κανείς κάτι από τις ξένες ουσίες
3. (κατ` επέκτ.) για λογαριασμούς, το ξεκαθάρισμα, το ξεμπέρδεμα, η ταχτοποίηση.
   

http://www.livepedia.gr/index.php/%CE%9B%CE%B1%CE%B3%CE%AC%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1
_ _ _ _
(το) λαγάρισμα
[λαγαρίζω] η ενέργεια και το αποτέλεσμα τού λαγαρίζω,
καθάρισμα,
λαμπικάρισμα,
ραφινάρισμα,
απαλλαγή από κάθε ξένη ουσία …



Dictionary of Greek

http://new_greek_russian.academic.ru/35364/%CE%BB%CE%B1%CE%B3%CE%AC%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1

• καθάρισμα — το [καθαρίζω] 1. η ενέργεια και το αποτέλεσμα τού καθαρίζω, απαλλαγή από βρομιές, πάστρεμα («τα ρούχα θέλουν καθάρισμα») 2. απομάκρυνση κάθε αχρήστου ή επιβλαβούς, απολέπισμα, ξεφλούδισμα 3. λαμπικάρισμα, λαγάρισμα, καταστάλαγμα
  Dictionary of Greek

• λαγάρωμα — το [λαγαρούμαι] διήθηση, διύλιση, λαμπικάρισμα, λαγάρισμα

λαγαρίζω (λαγαρός),

έρριξα Θερμό <αλισίβα> στο λάδι και λαγάρισε

_ _ _ _

Για να το κάνουν, παίρνουν "αγουρίδες" δηλ. πράσινα σταφύλια ή σταφύλια που δεν γλυκαίνουν. Τα στουμπίζουν, "λαγαρνούν" δηλ. περνούν από λεπτή σήτα τον σταφυλόζουμο και τον χρησιμοποιούν αμέσως.

http://ampelosdiaxronikh.blogspot.gr/2013/11/blog-post_3.html

Καρούτα

1.

(Όταν θέλης να ιστορίσης τοίχον, διάλεξε ασβέστην καλόν, οπού να είναι παχύς ωσάν ξύγγι και να μην έχη πέτρες άκαυστες μέσα΄ ει δε είναι αχαμνός και έχει πέτρες άκαες, ποίησον ούτω. Πρώτα κατασκεύασε μίαν καρούταν ξύλινην, τετράγωνην, και υποκάτωθεν αυτής κάμε λάκκον μέγαν όσον θέλεις΄......).

_από τα σλαβικά korito ή koryto = πατητήρι

(η) καρούτα [δημ.] = διαλύω άσβεστον

Κάποιες πηγές αναφερόμενες στην καρούτα την εξομοιώνουν με

το λάκκο, αλλά αυτό είναι λάθος.

Στον λάκκο ολοκληρώνεται το τελικό στάδιο των εργασιών της μετατροπής του άσβεστου ασβέστη σε σβησμένο ασβέστη και στην τελική μορφή του εάν δηλαδή θα είναι σε σκόνη ( ..... ) ή πάστα (......) και αυτή η χημική μεταβολή γίνεται μέσα στην καρούτα με επιλεγμένη μέθοδο ανάλογα με το τι θέλουμε ως τελικό προϊόν.

Ο λάκκος θα είναι ανοιγμένος σχεδόν ολόκληρος κάτω από την καρούτα ή θα είναι σε ένα χαμηλότερο επίπεδο πλησίον της καρούτας αλλά πάντοτε κάτω από την υδρορροή της καρούτας,

έτσι ώστε όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες σε αυτήν, το “ασβεστικό γάλα” να τρέξει καθαρό και να γεμίσει τον λάκκο όπου θα πήξη

ή θα στεγνώσει και θα αφεθεί για παλαίωση.

Στην καρούτα που είναι μια μεγάλη τετράγωνη και ορθογώνια ξύλινη σκάφη, στην ουσία ένα διαλυστήρι, «λιώνει», καθαρίζει και σβήνει ο ασβέστης.

Όσον αφορά το λιώσιμο και το καθάρισμα από άκαυτες πέτρες, αυτό έχει να κάνει με την ποιότητα και την κατάσταση του ασβέστη που μας παρέχουν οι προμηθευτές μας ή σε τελευταία ανάλυση

με το τι μπορεί να βρεθεί στην τοπική ή γενικά στην αγορά της χώρας, μια δεδομένη εποχή ή χρονική στιγμή ...

( Διον. Ιερομον., ... ει δε είναι αχαμνός και έχει πέτρες άκαες, ποίησον ούτω. Πρώτα κατασκεύασε μίαν καρούταν ξύλινην, τετράγωνην, και ...)

Η καρούτα λοιπόν είναι ένα ξύλινο δοχείο, μία δεξαμενή με απλό σύστημα υδρορροής (ανοικτό – κλειστό), ένας κάδος, ένα πατητήρι, ..πατητήρι σταφυλιών, μία ποτίστρα, ή μια ταΐστρα ζώων, μπορεί να είναι μια πέτρινη “επιχρισμένη” στρογγυλή σκάφη ποτίστρα δίπλα σε υδρορροή ...

για να σβήσουμε με πλύση νερού τον ασβέστη μέσα στην καρούτα ενυδάτωση της ασβέστου, υδράσβεστος,

σβέση ασβέστου

Με αυτή τη μέθοδο το “οξείδιο του ασβεστίου” με την πλύση στο νερό γίνεται “υδροξείδιο του ασβεστίου”.

..ακόμα και στις μέρες μας, σε μια υπό ανέγερση οικοδομή, στο γιαπί, όπου θα σβήσουμε τον ασβέστη χρειαζόμαστε έναν οριοθετημένο χώρο, μία τετράγωνη κατασκευή με στεγανότητα,

φτιαγμένη με “επιτόπια” υλικά όπως τα μαδέρια και οι τσιμεντόλιθοι και ότι άλλο βολεύει (τούβλα, ..).

(βλ. και το “λεξικό από το Γραβενίτι” / Γιάννης Σιούλας).

Έτσι φτιάχνουμε την καρούτα, όπου σε αυτήν θα βάλουμε τον ασβέστη για να τον βρέξουμε και από αυτό θα φτιάξουμε τον λεγόμενο “σβηστό / σβησμένο / ασβέστη” ή υδρασβέστη.

Παίρνοντας, ως αποτέλεσμα της χημικής μεταβολής, τον υδρασβέστη ή υδροξείδιο του ασβεστίου, έχουμε τώρα μια συγκολλητική ύλη κατάλληλη για σοβάτισμα.

Διευκρίνηση για τον σοβά

Προσοχή

Αναφέρομαι σε συγκολλητική ύλη κατάλληλη για σοβάτισμα και τίποτα περισσότερο.

Δεν έχουμε ακόμα σοβά.

Σοβά θα έχουμε από το μετέπειτα πάντρεμα του ασβέστη με την άμμο μέσα σε άλλον καθαρό λάκκο.

Αν τώρα θέλουμε τον ασβέστη υπό μορφήν λευκής σκόνης τότε απαιτείτε η σωστή ποσότητα νερού μέσα στην καρούτα, που θα προκαλέσει την χημική αντίδραση και αυτή είναι το νερό στο 32% του βάρους του οξειδίου του ασβεστίου, αλλά θα πρέπει να ξέρουμε πως να τον φυλάσσουμε σωστά σε καλά κλεισμένες συσκευασίες, κλπ..

Εάν όμως τον θέλουμε σε μορφή πολτού (που είναι και το συνηθέστερο) το νερό θα πρέπει να είναι πολύ περισσότερο από αυτό της πρώτης διαδικασίας (σε μορφή σκόνης).

(Διον. Ιερομον., ... και χύνε μέσα νερόν οπού να πλεονάζη του ασβέστη, και ανακάτωνέ τον επιμελώς με τζαπί, έως να αναλύση όλος ... οπού εχύθη μεσ' στον λάκκον, άφες το να πήξη καλά, έως ου να το εβγάνης με το φτιάρι.)

Πρέπει να ξαναπούμε ότι η καρούτα δεν είναι μια “απλή” περίκλειστη σκάφη, δεν είναι ένα μεγάλο κασόνι ή φράκτης αποθήκευσης. Ούτε βέβαια και μια πολύπλοκη κατασκευή. Όμως πρέπει να είναι σωστά κατασκευασμένη και να επιτελή την διπλή λειτουργία της.

Πρώτα θα σβήσουμε τον ασβέστη και μετά μέσω της ελεγχόμενης υδρορροής της θα ακολουθήσει η μετάγγιση στον λάκκο (..παλαίωσης) όπου πρέπει να μείνει ένα απαραίτητο χρονικό διάστημα για να πήξη, ενώ μπορεί να έχει είδει επιτελεστεί (αν αυτό χρειάστηκε) και το καθάρισμα από τις πέτρες του και ότι άλλο τον βρόμιζε.

(Διον. Ιερομον., ...και βάνοντας εις το στόμα της καρούτας μίαν καλάθαν άνοιξε το στόμα της να τρέχη το γάλα (_εννοεί έναν πολύ αραιωμένο ή ρευστό υδρασβέστη, αλλιώς ....) εις την καλάθαν και να απομείνουν οι πέτρες΄ ....)

_ _ _

το σχέδιο ( Σχ. 3.8δ) το πήρα από:

Αντωνίου Λεγάκη «ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ» /τομ. Α' /σχ. 3.8δ /σελ. Βιβλ. 214

/σελ., pdf 221, / εκδ. Ίδρυμα Ευγενίδου , 1997

2.

χρήσεις και ονομασίες σε άλλες τέχνες εκτός της οικοδομικής..

καρούτα του αγγειοπλάστη

«Όταν το αργιλόχωμα ήταν έτοιμο, δηλαδή αρκετά λεπτόκοκκο ή χονδρόκοκκο ανάλογα με τη χρήση για την οποία προοριζόταν από τον αγγειοπλάστη, αναμειγνυόταν με νερό. Η ανάμειξη γινόταν μέσα

σε μεγάλες δεξαμενές, τις «καρούτες», όπου το χώμα με το νερό γινόταν πηλός. Στη συνέχεια, ο πηλός μεταφερόταν σε άλλη καρούτα και παρέμενε εκεί ημέρες ή και μήνες για να εξατμιστεί το νερό. Τότε

ήταν έτοιμος για να ζυμωθεί.»

καρούτι, το ξύλινον αγγείον εν ω οι σιδηρουργοί σβύνουσι τα σιδήρινα εργαλεία.

καρούτι, ξύλινον αγγείον, εν ω μουσκεύουσιν οι εμβαλωματάδες

τα παπούτσια

3.

ξύλινες σκάφες

καρούτα [διαλεκτ. Ηπείρου / 19ος αιων. – αρχ. 20ος αιων.]

η σκάφη πλυσίματος των ρούχων αλλά και η οποιαδήποτε ξύλινη σκάφη

καρούτι, μικρότερη σκάφη ταΐστρα ζώων ή ξύλινη ποτίστρα των πηγαδιών,

4.

οικογενειακά επίθετα

συναντάται στα επίθετα οικογενειακών ονομάτων

πχ. Καρούτας Αθανάσιος,

κ.αλ,

5.

το χωριό Καρούτα

Καρούτα , όνομα χωριού (με σημαντική νεώτερη ιστορία / 19ος – 20ος αιων.) με κατοίκους ..(τους) Καρούτες, αλλιώς (οι) Καρουτιανοί,

και .. (των) Καρουτιανών, κλπ.

6.

στην λογοτεχνία

βλ. επίσ., στον Παπαδιαμάντη, «Πεντάρφανος» ....

βλ. επίσ., .....

7.

στην αργκό και ένα ρωμαϊκό αμάξι

Στην αργκό “ακούγετε και λέγεται” η λέξη “καρούτα” και αφορά συνήθως το σαράβαλο αυτοκίνητο που κάποιος «επιμένει» να το κυκλοφορεί στους δρόμους της πόλης.

Θα πρέπει να γράφετε ..καρρούτα (..με δύο _ρ).

Και αυτό γιατί δεν έχει σχέση με την καρούτα στο πατητήρι ή στο

γιαπί, αλλά με το

καρρούκα (η) (λατ. / νεωτ.) μικρό τετράτροχο πολυτελές αμάξι των Ρωμαίων με διακοσμήσεις από χρυσό, ασήμι και ελεφαντόδοντο

(βλ. Μεγ. Λεξ. Δημητράκου)

σχετιζόμενο με: κάρρο (λατ.) μετ., νεωτ. & δημ. Δίτροχο ή τετράτροχο φορτηγό αμάξι, ...

καρρότσα (η), (ιταλ.) τετράτροχο αμάξι μεταφοράς ανθρώπων με ίππους, ...

Εδώ, η αναφορά σε καρρούτα ενός τροχοφόρου οχήματος έχει να κάνει με ειρωνεία και σύγκριση, ..και όλα τα σχετικά γύρω από μια περιπαικτική απαξίωση ενός (αντικειμένου), περιουσιακού στοιχείου κάποιου ατόμου. Το ενδιαφέρων με αυτή τη λέξη είναι το ότι έφτασε έως τις μέρες μας χωρίς να “απομακρυνθεί στην ουσία της” από το πρωταρχικό αντικείμενο “αναφοράς” της που ήταν όντος ένα τροχήλατο όχημα.

Ασβέστης

στον Διονύσιο Ιερομόν.,

ασβεσταρία , σελ. 39 /

ασβεστηρία , σελ. 256

ασβέστην , §54. , §55. , §56. , §57.

ψιμύθι του τοίχου , §57.

Εδώ έχουμε την περιγραφή μιας διαδικασίας που εφαρμόζεται απαράλλαχτη εδώ και χιλιάδες χρόνια.

η ασβέστη, ο ασβέστης, το ασβέστιον, άσβεστος,

από τον κοινό ασβεστόλιθο ή ασβεστόπετρα με χρήση διαδεδομένη στις οικοδομικές εργασίες ως οικοδομικός λίθος και στην παρασκευή της ασβέστου. Στην παρασκευή κονιαμάτων με μίξεις αδρανών λατομικών και άλλων υλικών (άμμο, χαλίκι, μαρμαρόσκονη, κλπ), σε μίξεις με διάφορες υφαιστιακές γαίες, στα “νέα(;)” δομικά υλικά όπως το τσιμέντο που είναι και ένα από τα βασικά υλικά του σκυροδέματος (εδώ το τσιμέντο είναι η συνδετική κονία ως προς τα προστιθέμενα / πρόσμικτα υλικά, και όχι μόνο), κ.αλ.

Το ασβέστιο είναι χημικό στοιχείο που ανήκει στις αλκαλικές γαίες, με χημικό σύμβολο (Ca).

Αντιδρά στο νερό (H2O) όπως και τα άλλα αλκάλια σχηματίζοντας υδροξείδια. Εξ αιτίας αυτής της αντίδρασης παίρνουμε ως τελικό προϊόν μετά από μια σειρά συγκεκριμένων διαδικασιών το υδροξείδιο του ασβεστίου ( Ca(OH)2 ) (σβησμένος ασβέστης / “νεκρός”).

Και αυτό είναι που χρειαζόμαστε στις συνήθεις οικοδομικές εργασίες.

Για να παραχθεί αυτό, χρειάζεται το ανθρακικό ασβέστιο ( CaCO3 ) να θερμανθεί (πυρακτωθεί) στους 500°C και ανάλογα με το επιδιωκόμενο τελικό αποτέλεσμα μπορεί η πύρωση των ασβεστόλιθων να γίνει στους 800° ή στους 898°C περίπου και άνω, μέχρι να χάσει με την απελευθέρωση το διοξείδιο του άνθρακα ( CO2 ) και να “μετατραπεί” σε οξείδιο του ασβεστίου ( CaO ) δηλαδή σε ασβέστη. Κατόπιν ο ασβέστης βρέχεται σε ένα λάκκο με νερό δίνοντάς μας το υδροξείδιο του ασβεστίου αλλιώς σβησμένος ασβέστης ( Ca(OH)2 ).

Αποκτούμε έτσι ένα εύπλαστο υλικό σε μορφή πολτού με συγκολλητικές ιδιότητες.

Αυτή την επεξεργαστική διαδοχή, που ξεκινά από τον στερεό ασβεστόλιθο και φτάνει στα κονιάματα και στις μίξεις ως συνδετικού / συγκολλητικού υλικού και μέχρι τις τελικές κατασκευαστικές εφαρμογές, την ονομάζουμε «κύκλο του ασβέστη». Ο “κύκλος” περιέχει την εφαρμογή του υλικού πχ., στην τοιχοποιία (επίχρισμα / αμμοκονίαμα / υλικό σοβατίσματος / κονία => υδροξείδιο ασβεστίου (ένυδρος ασβέστης) + άμμος, // ένυδρ., ασβέστ., + χαλίκι // ένυδρ., ασβέστ., + μαρμαρόσκονη // κ.άλ.), στην ανάμιξη με χρώματα, κλπ. Και ολοκληρώνεται με το στέγνωμα του κονιάματος, όπου έχουμε πρόσληψη από την ατμόσφαιρα διοξειδίου του άνθρακα με παράλληλη αποβολή υγρασίας / εξάτμιση του νερού και σταδιακό στέγνωμα από έξω προς τα μέσα, όπου με το ολικό στέγνωμα του σοβά έχουμε ένα επίχρισμα κρυσταλλικού ανθρακικού ασβεστίου που δεν διαλύεται πλέον με το νερό. Αυτό είναι πολύ σημαντικό στην ζωγραφική με τέμπερες.

Ως ορυκτό είναι από τα πιο διαδεδομένα στοιχεία στον φλοιό της γης και συναντάτε σε πολλές και διαφορετικές ενώσεις αλλά όχι “ελεύθερο”. Ταξινομείται στα χημικά Ιζήματα (όπως είναι ο γύψος, οι Δολομίτες, το αλάτι) και όλα αυτά υπάγονται στα ιζηματογενή πετρώματα με λιγότερη ή περισσότερη κοινή προέλευση και καταγωγή. Αυτή είναι το νερό της Θάλασσας και η διαδικασία εναπόθεσής τους σε μεγάλες κοιλότητες, παράκτιες λεκάνες – αλυκές, όπου αυτά κατακάθονται (ασβεστόλιθοι) ή απομένουν με την εξάτμιση του νερού (αλάτι, γύψος) με την θερμότητα του ήλιου.

Έχουμε λοιπόν:

τον Ασβεστίτη (ανθρακικό ασβέστιο)

wikipedia (...) Ανήκει στο τριγωνικό (trigonal) κρυσταλλικό σύστημα στην κατάταξη με βάση τις κρυσταλλικές συμμετρίες, και στο ρομβοεδρικό στην κατάταξη με βάση τα πλέγματα Bravais. (...)

τον αραγονίτη (ή αραγωνίτη)

ανθρακικό ασβέστιο ανήκοντα στο ρονβικό κρυσταλλικό σύστημα

το άνυδρο θεϊικό άλας

(ανυδρίτης ή γύψος)

το φθοριούχο ασβέστιο

(αργυραδάμας)

τους ασβεστόλιθους

(στιφρά* ανθρακικά συσσωματώματα => ανθρακικό ασβέστιο και προσμίξεις με πυλό, διοξείδιο του πυριτίου, κ.αλ.)

στους οργανογενείς ασβεστόλιθους (από σκελετούς και κελύφη νεκρών υδρόβιων οργανισμών έχουμε την κρητίς γνωστότερη ως κιμωλία, κ.αλ.

_ _ _

* στιφρά => στιφρόν πέτρωμα / ομοιόμορφη μάζα συστατικών/ συμπαγής / σφιχτός / κλπ.

_ _

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

στα ΟΡΥΚΤΑ

I

ΟΡΥΚΤΑ

ορολογία

Αυτό που πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας όταν διαβάζουμε κείμενα γύρω από τα ορυκτά είναι η διάκριση ανάμεσα σε αυτά που προέρχονται από επιστημονικά συγγράμματα, “αναφορές” και παρόμοια και σε αυτά που αφορούν κρατικές νομολογίες και προχωρούν σε επιστημονικοφανείς διευκρινήσεις και αναφορές, όσον αφορά την κατάταξη ορυκτών υλών, την χωροθέτηση, κοκ, αναγκαίες σε κάποιο βαθμό, αλλά να έχουμε υπόψη μας ότι ο κρατικός νομοθέτης δεν παράγει μεταλλευτική επιστήμη, αλλά διαχείριση σε πολλά επίπεδα και έλεγχο στο εγχώριο και διακρατικό εμπόριο. Εδώ έχουμε να κάνουμε με την μαζική εκμετάλλευση, τη χρήση και το εμπόριο, την ιδιοκτησία γαιών, λατομίων, το περιβάλλον, τον υδροφόρο ορίζοντα, κ.αλ.

Έτσι η επιστημονική ορολογία μπορεί να διαφέρει με αυτήν που βολεύει τον νομοθέτη και τους όποιους κρατικούς φορείς οδηγώντας τον μη ιδικό σε παρανοήσεις στο πώς ονοματοδοτούνται και κατανέμονται επιστημονικά οι ύλες που απορρέουν από τα πετρώματα, κοκ.

Τώρα η διάκριση που κάνει στις ορυκτές ύλες μέσω της μεταλλευτικής νομοθεσίας είναι γενική και στοιχειώδης μοιράζοντας τα ορυκτά σε λατομικά ορυκτά και μεταλλεύματα.

Λατομικά ορυκτά (μάρμαρα, ασβεστόλιθοι, άργιλοι, καολίναι, κιμωλία, γύψος, αλάβαστρον, χαλαζίται, οφίται, γρανίτες, βασάλται, ψαμμίτες, άμμος, σχιστολιθικές πλάκες, ... και πολλά άλλα).

...

βλ.,

Μεταλλευτικός κώδικας

http://www.elinyae.gr/el/category_details.jsp?cat_id=858

_ _

«Περί Μεταλλευτικού Κώδικος»

(ΦΕΚ Α' 277/5.10.1973)

άρθρο 5

λατομικά ορυκτά

http://www.oryktosploutos.net/2010/12/blog-post_6301.html#.WGtpR1xDiDR

και

H διάκριση των ορυκτών πρώτων υλών σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία

http://www.oryktosploutos.net/2010/12/h.html#.WGtqyFxDiDR

_ _

ΝΟΜΟΣ: 274/76

Περί τροποποιήσεως του Μεταλλευτικού Κώδικος.

(ΦΕΚ 50/Α/6-3-76)

σελ., pdf , 9

Άρθρον 18.

_ _

wikipedia

Μετάλλευμα

(§) Νομικό καθεστώς

_ _

wikipedia

Λατομικό Ορυκτό

_ _

.....................

II

Τα Ορυκτά είναι μείγματα αυτοφυών ανόργανων υλικών και ενώσεις χημικών στοιχείων που συναντώνται στην επιφάνεια και

τα έγκατα της γης (στο στερεό φλοιό της γης).

Βρίσκονται σε υγρή και στερεή μορφή.

Ανήκουν στα ανόργανα αλλά έχουμε και κάποια ορυκτά με οργανική προέλευση, όπως το ήλεκτρο, το πετρέλαιο, οι ορυκτοί άνθρακες.

Τα υλικά που αποτελούν τον στερεό φλοιό της γης είναι το έδαφος και το υπέδαφος, τα πετρώματα, τα ορυκτά και τα διάφορα μεταλλεύματα.

Έδαφος: είναι το λεπτό “επιφανειακό” στρώμα της γης από χώμα, φυτικές ύλες, θραύσματα πετρωμάτων, κροκάλες, χαλίκι, άμμος, λαπίτες, ιλύς. Η διαφορά ανάμεσα στις πέτρες – λιθάρια, δηλαδή στα χαλίκια, τις κροκάλες και την άμμο, είναι το μέγεθος των κομματιών.

Υπέδαφος: έχουμε τα πετρώματα σε σκληρά (γρανίτης), μαλακά (άργυλος), εύθραυστα (γύψος), υγρά (ύδωρ). Από τα πετρώματα (μίγματα ορυκτών) “εξάγονται” τα μέταλλα. Έχουμε λοιπόν τα μεταλλεύματα (ένα ή μίγματα ορυκτών / μεταλλευτικά ορυκτά) απ' όπου εξάγουμε τα μέταλλα, πχ., από το μετάλλευμα του γαληνίτου εξάγουμε τον μόλυβδο.

Από την επιφάνεια της γης τα παίρνουμε με την λατόμευση αλλά

και την άντληση, ενώ από τα έγκατα της γης τα παίρνουμε με την εξόρυξη μέσω των ορυχείων και την άντληση όταν αυτά είναι σε υγρή μορφή.

Τα σπανιότερα από αυτά ανήκουν στα λεγόμενα και “ελεύθερα” ορυκτά.

Έτσι στα ανόργανα ορυκτά έχουμε τα “ελεύθερα” ορυκτά και τα ορυκτά από ενώσεις (μίγματα).

Όμως εκτός των ανόργανων ορυκτών έχουμε ορυκτά από τα κατάλοιπα του οργανικού κόσμου. Αυτά είναι οι γαιάνθρακες,

το πετρέλαιο, το ήλεκτρο, ...

II-1.ορυκτά και πετρώματα

Πολλά ανόργανα ορυκτά σχηματίζουν πετρώματα που είναι μείγματα ορυκτών. Όμως πρέπει να γίνεται διαχωρισμός ανάμεσα στα ορυκτά και στα πετρώματα. Πετρώματα είναι ο γρανίτης,

ο μαρμαρυγιακός σχιστόλιθος, .....

II-2. Μορφές Ορυκτών

Τα ορυκτά απαντώνται σε στερεή και υγρή μορφή.

Σε υγρή μορφή έχουμε το Νερό, τον Υδράργυρο, το Πετρέλαιο, ...

Στα στερεά έχουμε τον γύψο, το μάρμαρο, τον γραφίτη, την άσφαλτο, το μαγειρικό άλας, το οπάλιο, τον χαλαζία, τον ίασπις, την λυδία λίθο

II-3. Τα Κύρια Χαρακτηριστικά

Τα κύρια Χαρακτηριστικά τους μπορούμε να τα “διακρίνουμε”

ή να τα εντοπίσουμε μέσω α) της χημικής τους σύστασης,

β) της κρυσταλλικής τους μορφής.

Η χημική σύσταση και η κρυσταλλική μορφή ανήκουν στις φυσικές ιδιότητες των ορυκτών.

Γι αυτές ακριβώς τις φυσικές ιδιότητες είναι που ενδιαφερόμαστε οι “τεχνίτες” των εικαστικών και άλλων τεχνών και εφαρμογών.

Αυτές οι ιδιότητες έχουν να κάνουν και με τα εξωτερικά γνωρίσματα.

Τέτοια γνωρίσματα είναι α) το Σχήμα β) η Μορφή (κρυσταλλική).

Και το σχήμα και η κρυσταλλική μορφή μοιάζουν να είναι άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους όταν περιεργαζόμαστε τα εξωτερικά τους γνωρίσματα.

Έτσι αναφερόμενοι σε σχήματα ή μορφές των ορυκτών μπορούμε να πάμε σε μια πρώτη “στοιχειώδη κατάταξη” των ορυκτών:

i) κρυσταλλικά ή έμμορφα ορυκτά

ii) κρυσταλλοφυή ορυκτά

iii) άμορφα ορυκτά

II-4. Μορφή

Όσων αφορά την Κρυσταλλική Μορφή αυτή μπορεί να είναι ορατή στην πρώτη οπτική (δια γυμνού οφθαλμού) “αναγνώριση”, όμως το σύνηθες είναι μια μη ορατή (μη “αναγνωρίσιμη”) κρυσταλλική μορφή στην απλή εξωτερική παρατήρηση.

II-5. Σχήμα

Όσων αφορά το Σχήμα μιλάμε βασικά για το σχήμα των θραυσμάτων (είτε από γεωλογικές επιδράσεις, κυρίως όμως στην θραύση από σφυρί / ανθρώπινη επενέργεια).

II-6. άλλες Φυσικές Ιδιότητες

Εκτός του α) σχήματος (κυρίως των θραυσμάτων) και β) της μορφής (που είναι και κάπως γενικός όρος), στις Φυσικές Ιδιότητες

των ορυκτών έχουμε επιπλέον τα εξίσου σημαντικά παρατηρήσιμα γνωρίσματα:

γ) ο σχισμός (..........)

δ) η σκληρότητα

ε) η ανθεκτικότητα

ζ) το χρώμα

η) η λάμψη

θ) η διαφάνεια

ι) το ειδικό βάρος

.......

 

III

Φυσικές και Χημικές

Ιδιότητες των Ορυκτών

Τα κύρια χαρακτηριστικά των ορυκτών

και η Ταξινόμησή τους

Μπορούμε να ακολουθήσουμε διάφορες μεθόδους αναγνώρισης

και ταξινόμησης των ορυκτών.

Μπορούμε να τα κατατάξουμε μέσω των χημικών ιδιοτήτων τους.

Μπορούμε επίσης να τα ταξινομήσουμε με βάση τα φυσικά τους γνωρίσματα (φυσικές ιδιότητες).

Όπως και να τα κατατάξουμε εντοπίζοντας τα κύρια χαρακτηριστικά τους στην χημική τους σύσταση και την κρυσταλλική (γεωμετρική) μορφή τους (συνδυασμός φυσικών

και χημικών ιδιοτήτων).

Με αυτό το σύστημα έχουμε την ακόλουθη ταξινόμηση ανεπτυγμένη σε 7 (επτά) Κλάσεις.

1)Αυτοφυή στοιχεία.

2)Ενώσεις θείου και μετάλλων.

3)Οξείδια και υδροξείδια.

4)Ανθρακικά άλατα.

5)Φωσφορικά, θειικά και φθοριούχα άλατα.

6)Πυριτικά άλατα.

7)Οργανογενή ορυκτά.

..ενδεικτικά τώρα:

Αυτοφυή στοιχεία

Διαμάντι, γραφίτης, αυτοφυές Θείον, αυτοφυής Χρυσός, αυτοφυής Άργυρος, αυτοφυής Χαλκός, ..

Ενώσεις Θείου με μέταλλα

Σιδηροπυρίτης, Χαλκοπυρίτης, Γαληνίτης, Αντιμονίτης, Σφαλερίτης, ..

Οξείδια & Υδροξείδια

Κορούνδιο, Χαλαζίας, Οπάλλιο, Αιματίτης, Λειμονίτης, Μαγνιτίτης (φυσικός μαγνήτης), Πυρολουσίτης, Χρωμίτης, Βωξίτης, ...

Ανθρακικά άλατα

Μαλαχίτης, Αζουρίτης, Ασβεστίτης, Αραγωνίτης, ανθρακικό μαγνήσιο

(MgCO3), Δολομίτης, Σμιθσονίτης (Καδμεία), ...

Φωσφορικά, θειικά και φθοριούχα άλατα

Απατίτης, Βαρίτης (Βαριτίνη / BaSO4), Ανυδρίτης, Γύψος, Φθορίτης (Αργυροδάμας), ..

Πυριτικά άλατα

Άστριοι, Σερπεντίνη, Τάλκη (Ορεόστεαρ), Μαρμαρυγίαι, Πυρόξενοι, Κεροστίλβη, Καολίνη, Μοντμοριλλονίτης, ..

Οργανογενή ορυκτά

Ανθρακίτης, Λιθάνθρακας, Λιγνίτης, Τύρφη, Ήλεκτρον, Άσφαλτος (Πισσάσφαλτος), Πετρέλαιο, ..

Φυσικές ιδιότητες

(μέσω αυτών γίνεται η αναγνώριση και η ταξινόμηση των ορυκτών).

Ας αρχίσουμε όμως από τα εξωτερικά τους γνωρίσματα που κατατάσσονται κυρίως στις Φυσικές Ιδιότητες. Αυτές οι ιδιότητες μπορούν να ταξινομηθούν αρχικά με μακροσκοπική αναγνώριση των χαρακτηριστικών των ορυκτών και μετά με μικροσκοπική.

Σχήμα ή μορφή των ορυκτών

όπως αυτά βρίσκονταιι στη φύση είτε ανήκουν στα λίγα “ελεύθερα” είτε σε αυτά που βρίσκονται πάντοτε ως τμήμα διαφορετικών ορυκτών ή άλλων ενώσεων (δηλ., προσμίξεις).

III-1. Κρυσταλλική Δομή

των ορυκτών (πολυεδρικά σώματα).

Κρυσταλλική (γεωμετρική) μορφή που μπορεί να είναι ορατή (μακροσκοπικά) ή μη ορατή δια γυμνού οφθαλμού , που είναι και

το σύνηθες.

στο σχήμα των θραυσμάτων (από κρούση/ με σφυρί).

Οι κρύσταλλοι ορίζονται ως απλοί και σύνθετοι.

Απλοί είναι όταν οι έδρες του κρυστάλλου έχουν το ίδιο σχήμα.

Σύνθετοι είναι όταν οι έδρες των κρυστάλλων έχουν διαφορετικά σχήματα.

Πρέπει να έχουμε υπόψιν μας ότι λόγο διαφόρων γεωλογικών, κ.αλ., αιτιών (πιέσεις, ρηγματώσεις, συνθλίψεις, ...) μπορεί να έχουμε κρυστάλλους με ατελείς σχηματισμούς των εδρών τους. Ακόμα κι έτσι όμως μπορεί να υπάρξει διάκριση ανάμεσα σε απλούς και σύνθετους γεωμετρικά κρυστάλλους.

Γενικά μπορούμε να διακρίνουμε τα ορυκτά με τους κρυστάλλους τους ως εξής:

Κρυσταλλικά ή έμμορφα ορυκτά:

Τα ορυκτά με ολοκληρωμένο γεωμετρικό σχήμα.

Κρυσταλλοφυή ορυκτά:

Τα ορυκτά που εξωτερικά (μακροσκοπικά) μπορεί να μοιάζουν άμορφα αλλά αποτελούνται από συνενώσεις κρυσταλλικών κόκκων

(μικροσκοπικά παρατηρούμενα) με ολοκληρωμένο γεωμετρικό σχήμα της ίδιας ουσίας. (πχ., μάρμαρο, ..)

Άμορφα ορυκτά:

ορυκτά με ακανόνιστη μορφή (χωρίς γεωμετρικό σχήμα).

III-2. Κρυσταλλικά συστήματα

Έχουμε 7 (επτά) κρυσταλλικά συστήματα και αυτά μελετώνται από την επιστήμη της Κρυσταλλογραφίας.

1)κυβικό, 2)εξαγωνικό, 3)τριγωνικό, 4)τετραγωνικό, 5)ρομβικό, 6)μονοκλινές, 7)τρικλινές.

Κρυσταλλικές και κρυσταλλοφυείς συσσωματώσεις

Οι κρύσταλλοι ενός ορυκτού συνήθως είναι συνενωμένοι μεταξύ τους. Σε αυτές τις κρυσταλλικές συσσωματώσεις μπορεί να διακρίνουμε μερικές και μερικώς τις έδρες των κρυστάλλων του ορυκτού.

Στις Κρυσταλλοφυείς συσσωματώσεις έχουμε μικρούς κρυστάλλους που δεν παρουσιάζουν έδρες, πχ., μάρμαρο, ίασπις, λυδία λίθος, ...,.

Πρέπει να έχουμε υπόψιν μας ότι:

Ορυκτά με ίδια χημική σύσταση αλλά διαφορετική κρυσταλλική μορφή διαφοροποιούνται,

1) πχ., το διαμάντι (κυβικό σύστημα, με μικρούς κρυστάλλους _οκτάεδρους, κ.αλ.) και ο γραφίτης (με κρυστάλλους στο τριγωνικό σύστημα με γεωμετρικά εξαπλευρικά πλακίδια, κ.αλ.), που ανήκουν

στα ορυκτά του άνθρακα.

2) πχ., ασβεστίτης (τριγωνικό σύστημα) και αραγωνίτης (ρονβικού συστημ.) ενώ και τα δύο ανήκουν στα ανθρακικά ασβέστια.

III-3. σχισμός του ορυκτού,

δηλαδή -> α) η απόσπαση κομματιών από το κυρίως σώμα του ορυκτού. β) πια η κατεύθυνση της κοπής πάνω στο ορυκτό ώστε αυτή να γίνεται ευκολότερα και ελεγχόμενα (ως προς το αποτέλεσμα που θέλουμε να επιφέρουμε στο ορυκτό) σε “αντιπαράθεση” με τις άλλες διαφορετικές κατευθύνσεις που έχουν δοκιμαστή στο ίδιο “σώμα”. γ) μέθοδος κοπής, κ.αλ.

III-4. σκληρότητα του ορυκτού.

Αυτή δοκιμάζεται με το ανθρώπινο νύχι, το μεταλλικό κέρμα, το μαχαίρι, το γυαλί.

Έχουμε μία συγκριτική κλίμακα, την δεκαβαθμική κλίμακα του Mohs. Το σκληρότερο ορυκτό σε αυτή την κλίμακα είναι το διαμάντι.

Την εικόνα (κλίμακα Mohs) την πήρα από εδώ:

www.monopetro.com

http://www.monopetro.com/el/diamonds-andhttps://www.academia.edu/21797629/Asbestos_JAS_2014 -hardness

ανθεκτικότητα

χρώμα

λάμψη

ειδικό βάρος (πυκνότητα) gr/cm3

Πηγές, βοηθήματα και σημειώσεις

ορυκτά.gr

http://www.orykta.gr/

_

Αδρανή

βλ., ορυκτά.gr

http://www.orykta.gr/oryktes-protes-yles-tis-ellados/27-latomika-orykta/adrani

_ _

ψαθυρά (υλικά)

γυαλί, κεραμικά, άοπλο σκυρόδεμα, χυτοσίδηρος, βράχοι, πυριτόλιθος, πυρίτες, λιθογραφικός ασβεστόλιθος, χαλαζίας, γρανίτης, μάρμαρο / μονοκρυσταλλικά μάρμαρα, όπως το μάρμαρο της Carrara,

βλ.,«Προχωρημένη Μηχανική Πετρωμάτων» / 2008

http://www.tunnelling.metal.ntua.gr/index.pl/post_grad_notes1_gr

Κεφάλαιο 4 « Θραύση των πετρωμάτων »

http://www.tunnelling.metal.ntua.gr/uploads/4/4/A04_Fracture.pdf

σελ., pdf 17 κλπ (...) Αυτοί οι τύποι μαρμάρων γενικά δεν παρουσιάζουν

ψαμμίτες, αργιλικοί σχιστόλιθοι,

_ _

Αντωνίου Λεγάκη «ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ», τομ. Α' ,

εκδ. Ίδρυμα Ευγενίδου 1997

_ _

Αντωνία Μοροπούλου

Δομικά Υλικά (Κονίες, Ιστορικά Κονιάματα)

https://ocw.aoc.ntua.gr/modules/document/file.php/CHEMENG114/Historic%20building%20materials%20-%20Binders%20and%20mortars.pdf

_ _

Αγγελακοπούλου Ελένη, Μουνδουλάς Πέτρος, Αντωνία Μοροπούλου

Κονιάματα Αποκατάστασης Ιστορικών Τοιχοποιιών

Αθήνα 2004

http://library.tee.gr/digital/m2003.pdf

_ _

ΕΡΓΟ: ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ (τεχνικές προδιαγραφές)

Αθήνα 2014

σελ., .doc =>5

(....)Σε κάθε περίπτωση η χρησιμοποιούμενη υδράσβεστος πρέπει να αντιστοιχεί στον τύπο CL90 των ισχυόντων κανονισμών.(....)

(....) Η εξασφάλιση πολτού όσο το δυνατόν παλαιότερης σβέσεως είναι ιδιαίτερα επιθυμητή, ιδιαίτερα για τις περιπτώσεις των εξωτερικών αρμολογημάτων.(....)

_ _

Αναστασίου Κακαμανούδη

«Τεχνικές Ζωγραφικής στην Αρχαία Ελλάδα»

Θεσ/νίκη 2012, Α' και Β' τόμος

σελ., pdf 182 “Ο κύκλος του Ασβέρστη”

(......)

_ _

Μαρινάκη Αργυρή

«Αξιολόγηση πρώτων Υλών και Κονιαμάτων που Χρησιμοποιούνται σε εργασίες συντήρησης και αναστήλωσης»

_ _

Ioanna Kakoulli

Earliest evidence for asbestos composites linked to Byzantine wallpaintings production

https://www.academia.edu/21797629/Asbestos_JAS_2014

_ _

Ioanna Kakoulli

Late Classical and Hellenistic painting techniques and materials:a review of the technical literature

https://www.academia.edu/9274317/Late_Classical_and_Hellenistic_painting_techniques_and_materials_a_review_of_the_technical_literature

_ _

ΔΟΜΙΚΗ ΠΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

εκδ. Τ.Ε.Ε / Αθήνα 1973

σελ. 165 -> ..«Τα Ελαφρά Σκυροδέματα»

ομιλία του Πολιτ.Μηχ., Χρ. Μ. Οικονόμου

κ.αλ., ...

_ _

Σόλων Ζαρκανίτης

(....) Παραγωγή άνυδρου ασβέστη (.....)

http://catalysis.gr/technology/ChemicalEquilibrium/Lime/LimeDecompositionA.html

_ _

www.monopetro.com

http://www.monopetro.com/el/diamonds-and-hardness

_ _

«Λεξικόν ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΟΝ» , τόμ Β' ,

υπό Αντωνίου Ηπίτη /Εν Αθήναις εκ του Τυπογραφείου Π. Α. Πετράκου 1908-1910.

_ _

Γιάννης Σιούλας “λεξικό από το Γραβενίτι”

_ _

Δ. Δημητράκου “Μέγα Λεξικό όλης της Ελληνικής Γλώσσης”

_ _

Dictionary of Greek

http://new_greek_russian.academic.ru/35364/%CE%BB%CE%B1%CE%B3%CE%AC%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1

_ _

ΜΟΥΣΤΟΣ, ο άχαρος έφηβος / Ευγενίας Ζάλιου

http://ampelosdiaxronikh.blogspot.gr/2013/11/blog-post_3.html

ΠΗΓΗ : Περιοδικό ΝΙΑΟΥΣΤΑ 95-96 (Απρίλιος-Σεπτέμβριος 2001)

_ _

Κ. Πλακωτάρη

«Υλικά & Τεχνική στη Ζωγραφική & Διακοσμητική»

_ _

wikipedia «Αλκαλικές γαίες»

_ _

«Στοιχεία Γεωλογίας και Ορυκτολογίας»

ΟΕΔΒ, Δ' Γυμνασ. / 1972

_ _

www.livepedia.gr

Ασβεστόλιθος

_ _

Ιζηματογενή πετρώματα

http://www.geo.auth.gr/106/theory/pet_sedimentary.htm

_ _

Sedimentary Rocks

http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/Geophys/sedime.html#c1

_ _

Grand Canyon and Grand Staircase

http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/Geophys/Grandstair.html#c1

_ _

Calcite

http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/Minerals/calcite.html#c1

_ _

Σπήλαιο Περάματος - Ιωαννίνων

Δημιουργία του σπηλαίου

Συνοπτική παρουσίαση δημιουργίας των σπηλαίων

http://www.spilaio-perama.gr

_ _

Μεταλλευτικός κώδικας

http://www.elinyae.gr/el/category_details.jsp?cat_id=858

_ _

«Περί Μεταλλευτικού Κώδικος»

(ΦΕΚ Α' 277/5.10.1973)

άρθρο 5

λατομικά ορυκτά

http://www.oryktosploutos.net/2010/12/blog-post_6301.html#.WGtpR1xDiDR

και

H διάκριση των ορυκτών πρώτων υλών σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία

http://www.oryktosploutos.net/2010/12/h.html#.WGtqyFxDiDR

_ _

ΝΟΜΟΣ: 274/76

Περί τροποποιήσεως του Μεταλλευτικού Κώδικος.

(ΦΕΚ 50/Α/6-3-76)

σελ., pdf , 9

Άρθρον 18.

_ _

wikipedia

Μετάλλευμα

(§) Νομικό καθεστώς

_ _

wikipedia

Λατομικό Ορυκτό

_ _