θεόδωρος Παππάς
εισαγωγή
στα πενάκια
5
πως δουλεύω με τα πενάκια
τεχνικές και υποδείξεις
Προσοχή! Το κείμενο αυτό δεν είναι στην τελική του μορφή και έχει ελλείψεις. Στην τελική του μορφή μπορεί να αφαιρεθούν κομμάτια κειμένου ή να προστεθούν νέα ή οι όποιες αλλαγές που (αν) θα γίνουν να είναι ασήμαντες. Ενδεχομένως να υπάρχουν ορθογραφικά και συντακτικά λάθη...
στην σειρά αυτή:
1 Α'_DipPens εισαγωγή στα πενάκια
1 Β'_DipPens εισαγωγή στα πενάκια
2 Α'_γραμμοσύρτες (ruling pens)
2 Β'_γραμμοσύρτες (ruling pens)
3 _graphos,
4_technical pens & rapidograph
5_πως δουλεύω με τα πενάκια
(τεχνικές και υποδείξεις)
Περιεχόμενα
5_1 εισαγωγή
_ _ _
dip pens
I
Joseph Gillott
Drawing pens
Mapping pens
Τι πρέπει να κάνουμε
πριν χρησιμοποιήσουμε τα καινούργια πενάκια
II
πενάκι «Άϊφελ»
_ _ _
γραμμοσύρτες (Ruling pen)
Πως παίρνουμε μελάνι με τον γραμμοσύρτη
www & πηγές , γραμμοσύρτες (Ruling pen)
_ _ _
Technical pen & Rapidograph
Πάχη Γραμμών σε Χιλιοστά του Μέτρου
DIN & ISO
_ _ _
ΧΑΡΤΙΑ
χαρτιά στην ζωγραφική και το σχέδιο που χρησιμοποιώ
_ _ _
ΙΙI
Τεχνικές
συνηθισμένος ή νορμάλ τρόπος κρατήματος
Λεπτότερες γραμμές
Αναστροφή της ράχης
Πώς εργαζόμαστε με τα υλικά και τα εργαλεία μας ( 1 - 6 )
έλεγχος της ποσότητας μελάνης στο πενάκι και το πινέλο
Χρησιμοποιώντας τον χάρακα
Σκιάζοντας με πενάκια
Παράλληλες γραμμές
Άτακτες διατάξεις μικρών γραμμών
Διατάξεις σκιασμών και πυκνοτήτων
_ _ _
5_1 εισαγωγή
Tά αναφερόμενα εργαλεία και υλικά, (πένες, γραμμοσύρτες, πινέλα, διάφορα μελάνια, χαρτιά, κλπ.), οι τεχνικές και οι υποδείξεις που θα αναπτύξω εδώ, έχουν να κάνουν με την δική μου «οπτική» και επιλογή των μέσων. Όλα αυτά μέσα από πρακτική και πειραματισμό που εφάρμοσα σε κάποιες σειρές σχεδίων που έκανα κυρίως από τα τέλη δεκαετίας του '80 έως και την πρώτη δεκαετία του 21ου. Τα έργα αυτά προορίζονταν για την εικονογράφηση βιβλίων και για κάποια “υποθετική” έκθεση σε γκαλερί ή κάποιον άλλον εκθεσιακό ή «φιλόξενο» χώρο.
Οπότε, τα περισσότερα που θα ειπωθούν γύρω από την χρήση κάποιον εργαλείων σε καμία περίπτωση δεν είναι καθεστώς στους καλλιτέχνες του σχεδίου και της ζωγραφικής με μελάνες με την χρήση κυρίως μεταλλικών πενών, ραπιδογράφων, μαρκαδόρων και πινέλων.
Οι πρώτες σημειώσεις πάνω σε αυτό το θέμα, είχαν γραφτεί τη δεκαετία του '90 όπου άρχισα να καταγράφω
α) τα εργαλεία και τα υλικά που χρησιμοποιούσα με λίγες βασικές και στοιχειώδεις πληροφορίες γύρω από αυτά και τους κατασκευαστές τους.
β) παρουσίαση κάποιων έργων με βασικές τεχνικές υποδείξεις, όσον αφορά τα υλικά και τον τρόπο χρήσεις των εργαλείων που ακολούθησα στην υλοποίησή τους.
=> Σε αυτό το νέο κείμενο θα κρατήσω τα σημαντικότερα ενώ σε ξεχωριστά αριθμημένα κείμενα θα παρουσιάσω την ιστορία αυτών εργαλείων, τον τρόπο χρήσης και συντήρησής τους.
1_DipPens
2_γραμμοσύρτες (ruling pens)
3_graphos,
4_technical pens & rapidograph
5_πως δουλεύω με τα πενάκια
και θα ακολουθήσουν τα:
_Bruch Pens _Ασκήσεις
_μαρκαδόροι
Επίσης η αναφορά στα χαρτιά, θα είναι στοιχειώδης. Ετοιμάζω ένα εκτενέστατο κείμενο πάνω στα χαρτιά που χρησιμοποιούμε στο Σχέδιο και την Ζωγραφική. Η ανάρτησή του όμως θα αργήσει καθώς ο όγκος δεδομένων και πληροφοριών που έχει σωρευτεί και πρέπει να επεξεργαστώ είναι πολύ μεγάλος.
χαρτί
Bristol 300 γρ./m" // Encre
de Chine (Pelikan N°17) Drawing
& Mapping Pens (Joseph Gillott, κ.α) // technical
pens (Variant / Rotring) // 12
x 16,5 c m // Αθήνα,
2003
χαρτί Bristol // Encre de Chine (Pelikan N°17) // Drawing & Mapping Pens (Joseph Gillott, κ.α) // Γραμμοσύρτες // technical pens (Variant _ Rotring) Αθήνα, 2003
μελάνι W&N // Drawing & Mapping Pens (Joseph Gillott, κ.α) // Γραμμοσύρτες // λεπτό χαρτί “σημειώσεων”// Αθήνα 1993
Encre de Chine (Pelikan N°17) // Drawing & Mapping Pens (Joseph Gillott, κ.α) // Γραμμοσύρτες // technical pens (Variant _ Rotring)
Encre de Chine (Pelikan N°17) // Drawing & Mapping Pens (Joseph Gillott, κ.α) // από την εικονογράφηση στο _Rudyard Kipling “Αν” / εκδ., © Ιάμβλιχος / 1996
_ _ _
dip pens
Στην ελληνική και ξένη αγορά μπορούμε ακόμη να βρούμε πενάκια σχεδίου διαφόρων κατασκευαστών, όπως τα λιθογραφικά πενάκια _ Joseph-Gillott που ο κατασκευαστής διαχωρίζει σε: i) Mapping pens, ii) Drawing pens, αλλά και μια μεγάλη ποικιλία από πένες καλλιγραφίας και γραφής.
I
Joseph Gillott
Από
πενάκια χρησιμοποιώ κυρίως τα
Joseph
Gillott από
William Mitchell
http://www.williammitchellcalligraphy.co.uk/about
στην Ελλάδα έβρισκα δύο σειρές κατάλληλες για σχέδιο:
Συσκευασία με 8 πενάκια (Νº1290, Νº170, Νº1950, Νº290, Νº291, Νº303, Νº404, Νº1068Α).
Από
αυτά χρησιμοποιούσα περισσότερο το
Νº303
που
το θεωρώ και ένα από τα “κορυφαία”
πενάκια της
σειράς και γενικά στα πενάκια του σκίτσου
που μπορούμε να βρούμε στο εμπόριο.
Επίσης το Νº291 για λεπτή γραμμή και σκιασμό.
Για “βαρύτερες” γραμμές χρησιμοποιούσα το πενάκι Νº404.
Mapping pens
Πακέτο 6 τεμαχίων με τρία διαφορετικά μεγέθη πενών Νº659, Νº850, Νº2788 με δυο πενάκια για κάθε μέγεθος). Αυτό είναι καλό γιατί αυτά τα πενάκια είναι λίγο πιο ευπαθή από τα Drawing pens και ένα ανταλλακτικό πάντα είναι ευπρόσδεκτο την ώρα που δουλεύουμε και η πένα μας αρχίζει να “εγκαταλείπει τα εγκόσμια” ή απλώς θα πρέπει να την ξεκουράσουμε και αφού την καθαρίσουμε καλά και σωστά την επόμενη μέρα θα είναι και πάλι σε θέση να αντέξει εκ νέου στην καταπόνηση που θα την υποβάλλουμε.
Από αυτά τα 3 πενάκια, περισσότερο χρησιμοποιούσα το Νº659 και το Νº850.
WWW
πηγές
http://freepages.genealogy.rootsweb.ancestry.com/~thegrove/gillott.html
__ __
http://www.williammitchellcalligraphy.co.uk/about
αριθμός συσκευασμένης σειράς GILLOTT MAPPING PENS (6 POINTS)
Νο. 35816
αριθμός συσκευασμένης σειράς GILLOTT DRAWING PENS (8 ASSORTED POINTS) // Νο. 35821
=> Σήμερα τα πενάκια αυτά διακινούνται σε διαφορετική συσκευασία ...
_ _ _
Τι πρέπει να κάνουμε πριν χρησιμοποιήσουμε τα καινούργια πενάκια
Στο πίσω μέρος της συσκευασίας (και σε όλες τις πακεταρισμένες σειρές της WILLIAM MITCHELL με πένες για σχέδιο και καλλιγραφία) υπάρχει ένα χρηστικό κείμενο μέσα σε πλαίσιο που δεν θα πρέπει να προσπεράσουμε!
Every William Mitchell Pen is covered with a protective lacquer to avoid tarnishing.
Before using for the first time, it is advisable to remove the lacquer by briefly immersing the full pen point into boiling water.
After use, wash in likewarm water.
Η υπόδειξη αυτή είναι σημαντική και πρέπει να τηρείτε αν θέλουμε οι πένες μας να αποδώσουν στην εργασία μας με τη σινική μελάνη.
Πρώτη επαφή με τις καινούργιες αχρησιμοποίητες πένες και πριν τις χρησιμοποιήσουμε,
πρέπει να ακολουθήσουμε αυτά τα τρία βήματα:
α) ζεσταίνουμε “απιονισμένο” νερό. Βγάζουμε το νερό από την φωτιά όταν ζεσταθεί (πολύ πριν τον βρασμό),
β) κρεμάμε τις πένες μέσα στο νερό για κάποια λεπτά της ώρας ή και μία ώρα αν χρειάζεται, χωρίς οι μύτες τους να ακουμπούν στον πάτο του σκεύους (που μπορεί να είναι ένα πλατύστομο γυάλινο βάζο,...),
γ) σκουπίζουμε απαλά με ένα μαλακό πανί χωρίς να πιέζουμε το σώμα της πένας με τα χέρια μας.
Δεν τρίβουμε άτσαλα το πανί μπλέκοντας την μύτη της πένας στις ίνες του (ίσως με καταστροφικά αποτελέσματα). Οπότε προσοχή.
=> Προσοχή να μην τραυματιστούμε και εμείς από την αιχμηρή μύτη της πένας!
_ _ _
Όταν είναι να καθαρίσουμε πενάκια που έχουμε χρησιμοποιήσει:
Έχοντας ολοκληρώσει την ενασχόλησή μας με αυτά (σχέδιο, γραφή, μελάνωμα, ...), τα κρεμάμε μέσα σε χλιαρό νερό (όχι καυτό) για λίγο, βγάζουμε και σκουπίζουμε με βρεγμένες μπατονέτες αν έχουν σωρευτεί μάζες πηκτής μελάνης και ταμπονάρουμε με μαλακό χαρτί (π,χ., χαρτί “κουζίνας”, χαρτοπετσέτες, ή παρόμοιο) μέχρι να αφαιρέσουμε τα νωπά και ξεραμένα μελάνια.
Τέλος τα αφήνουμε πάνω σε απορροφητικό χαρτί (χαρτί κουζίνας) ώστε να φύγει κάθε υποψία υγρασίας, πριν τα αποθηκεύσουμε σε ένα κουτί για την ασφάλειά τους.
II
πενάκι «Άϊφελ»
πύργος του Άϊφελ // FRENCH EIFFEL TOWER
1)BLANZY POURE & C IE
PLUME GRAND PRIX No 798 F
................
γραμμοσύρτες
(Ruling pen)
Από γραμμοσύρτες επέλεγα HAFF (haff.com), KINEX, κ, αλλ.
Όπως ...
HAFF 490 >> 0,25mm - 1,20mm για να μελανώνω "μεγάλες επιφάνειες" ή όπου ήθελα να έχω "βαριές" γραμμές.
HAFF 629 για λεπτές γραμμές. / Steel hardened / Stainless, bright polished / line width 0.2 – 0.8 mm
Και ότι μπορούσα να βρω στην ελληνική αγορά από γραμμοσύρτες, ώστε να έχω ποικιλία μεγεθών, άρα διευκόλυνση στη εργασία μου.
Όπως οι δύο γραμμοσύρτες της φωτογραφίας από τους συνολικά εννέα γραμμοσύρτες που έχω...
Αυτές οι επιλογές ήταν πριν τριάντα και βάλε, χρόνια.
Σήμερα πολλές από τις κατασκευάστριες εταιρίες είτε έχουν κλείσει είτε έχουν στραφεί σε άλλα μέσα ..., είτε έχουν ελαχιστοποιήσει την ποικιλία των εργαλείων που άλλοτε παρήγαγαν.
Με τους γραμμοσύρτες μπορούμε να τραβάμε γραμμές και όποιο άλλο σχήμα απαιτεί ένα γραμμικό σχέδιο με την υποστήριξη βοηθητικών εργαλείων, χάρακες και διαβήτες, για τα στένσιλ απαιτούνται εξειδικευμένοι γραμμοσύρτες που δεν νομίζω να μπορούν να βρεθούν σήμερα στην αγορά και γραμμοσύρτες με κάπως «χοντρές» κεφαλές για να μελανώνουμε ομοιόμορφα μεγάλες επιφάνειες.
Όμως το κάθε ένα από αυτά τα εργαλεία (γραμμοσύρτες, πενάκια, πένες, ραπιδογράφοι, κ.α.,) έχει τις ιδιοτροπίες και τους περιορισμούς του, που το καθιστά απαραίτητο ή συμπληρωματικό σε αυτά που θέλουμε να επιτύχουμε σε ένα σχέδιο.
Γραμμοσύρτες μεταλλικοί (από ατσάλι), σπανιότερα πλαστικοί (κυρίως για παιδιά για να μην τραυματιστούν, ..) και σε πολλά σχήματα και μεγέθη για να επιτύχουν μονές αλλά και διπλές και περισσότερες παράλληλες γραμμές, μονές και διπλές καμπύλες γραμμές, και άλλες απαιτητικές αποδόσεις κυρίως στο τεχνικό (μηχανολογικό, τοπογραφικό, αρχιτεκτονικό, κ.αλ.) και την καλλιγραφία με ειδικούς γραμμοσύρτες.
Στους γραμμοσύρτες «ευθείας γραμμής», η μία από τις λεπίδες τού ράμφους (η βάση) είναι σταθερή και επίπεδη και η άλλη λεπίδα (η ραχιαία) είναι κυρτή / τοξοειδείς και αυτή είναι πού ρυθμίζεται με τον ρυθμιστικό κοχλία για έλεγχο της ροής στην μελάνη και φυσικά το πάχος γραμμής.
Σφίγγοντας τον κοχλία συγκλίνουμε τις ακμές των δύο λεπίδων.
Χαλαρώνοντας τον κοχλία το ράμφος ανοίγει καθώς απομακρύνουμε την μία λεπίδα από την άλλη ώστε να πάρουμε το πάχος της γραμμής που θέλουμε. Οι δύο λεπίδες που αποτελούν το ράμφος του γραμμοσύρτη έχουν πάντα το ίδιο μήκος και συναντώνται στις ακμές τους.
Σήμερα οι γραμμοσύρτες χρησιμοποιούνται κυρίως από σχεδιαστές γραμμάτων, τους καλλιγράφους, τους κομίστες, .....
Πως παίρνουμε μελάνι με τον γραμμοσύρτη
Τον γραμμοσύρτη δεν τον βουτάμε στην μελάνη όπως κάνουμε με τα πενάκια και τα πινέλα.
Με έναν σωληνοειδή ενσταλάκτη (όπως αυτόν που βρίσκεται κουμπωμένος στο καπάκι του μελανοδοχείου της Pelikan _ Schwarz-Black 17), τροφοδοτούμε από τα πλάγια τον γραμμοσύρτη μας βάζοντας μελάνη ανάμεσα στις λεπίδες και όχι στην εξωτερική τους επιφάνεια!
Αυτήν την διαδικασία τροφοδότησης την κάνουμε πάνω από ένα πιατάκι (μεταλλικό κατά προτίμηση) και ποτέ πάνω από το σχέδιο που δουλεύουμε.
Εάν δεν έχουμε τέτοιου είδους ενσταλάκτη μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σταγονόμετρα με σφαιροειδή κεφαλή. Τα λεγόμενα σταγονόμετρα με απλή οπή (που είναι και τα συνηθέστερα στην αγορά) χρησιμοποιούνται ως μεταφορείς ή μεταβιβαστές υγρών από το ένα δοχείο στο άλλο και δεν κάνουν για την δουλειά που το θέλουμε.
βλ., στην σελ., 58
ILLUSTRATOR DRAFTSMAN 3 & 2 Published by => Naval Training Support Command / U S COVERMENT PRINTING OFFICE / WASHINGTON D.C. / 1972
Illustrator Draftsman 3 & 2 - United States. Bureau of Naval Personnel - Βιβλία Google
www & πηγές , γραμμοσύρτες (Ruling pen)
ΤΕΧΝΙΚΟ
ΣΧΕΔΙΟ
ΤΟΜΟΣ
Α΄ Μ.
Δ. Καλλικούρδη / πράσινη σειρά – Βιβλιοθήκη
του Τεχνίτη (1957 - 1975) // εκδ.
ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ
http://www.eugenfound.edu.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=resource&cresrc=2293&cnode=409
_ _
Mathematical Instruments / A private collection / Drawing Pens > Rulling & technical pens
http://www.mathsinstruments.me.uk/page33.html
_ _
Ruling pen
http://www.comic-tools.com/2009/03/this-week-what-is-this-thing-and-what.html
_ _ _
Technical pen & Rapidograph
Rapidograph => Rotring 1953
Από αυτά χρησιμοποιώ δύο σειρές της Rotring. Την σειρά Rapidograph για περιγράμματα, πλαίσια, κάποιες λεπτομέρειες που απαιτούν πολύ λεπτές και ισόπαχες γραμμές. Την σειρά Variant που ήταν φτιαγμένη για το τεχνικό σχέδιο αλλά μπορούσαμε να τα χρησιμοποιήσουμε και με ένα πιο ελεύθερο τρόπο σχεδίασης κάτι πού η σειρά Rapidograph δεν μπορεί να κάνει. Αυτή η διαδικασία βέβαια μείωνε την διάρκεια ζωής τους, ιδικά στα λεπτά πενάκια Variant 0.1mm , 0.2mm.
Όμως η σειρά variant δεν υποστηρίζεται πλέον από την εταιρεία, όπως και πολλές άλλες σειρές που ήταν για σχέδιο πάνω σε φίλμ, κ., αλ.,
Υπάρχουν παρόμοιες σειρές με αυτήν της variant από άλλες εταιρίες κινεζικής προέλευσης που όμως δεν έχω ακόμη δοκιμάσει.
Η Rotring στους καταλόγους της, διαχώριζε την σειρά variant από την σειρά Rapidograph. Και αυτό είναι το σωστό! Τα variant ανήκουν γενικά στα technical pens όπως και τα Rapidograph, αλλά υπάρχουν σημαντικές διαφορές.
Variant
The rotring variant technical pen Line thicknesses for drawing in accordance with Din 15 (series 2) / stylo a encre de Chine rotring variant
Με την σειρά Variant (Variant & Variant II) μπορούμε να γραμμώνουμε περιγράμματα με ακρίβεια αλλά μόνο έως ένα βαθμό.
Για σχέδια υψηλής ακρίβειας υπάρχουν άλλες εξειδικευμένες σειρές ραπιντογράφων με μεγαλύτερο έλεγχο στην ροή της μελάνης και τα πάχη γραμμών ακολουθούν τα διεθνή στάνταρτ στο τεχνολογικό σχέδιο.
Το σύστημα μηχανισμού των Variant δεν ελέγχει απόλυτα την ροή της μελάνης όπως το κάνει η σειρά Rapidograph. Και αυτή ακριβώς η «αδυναμία» τους είναι που την κάνει κατάλληλη για σκιτσάρισμα, ελεύθερα περιγράμματα, κλπ. Γι' αυτό και χρησιμοποιούνταν από εικονογράφους, κομίστες, κ,α, με τους όποιους περιορισμούς βέβαια έχουν αυτού του είδους οι πένες που είναι φτιαγμένες κυρίως για γραμμικό σχέδιο.
Πάχη Γραμμών σε Χιλιοστά του Μέτρου
mm = χιλιοστά του μέτρου
DIN 15
Η αρίθμηση που δηλώνει το πάχος της γραμμής στα variant είναι
0.1mm , 0.2mm , 0.3mm, 0.4mm , 0.5mm , 0.6mm , 0.8mm , 1.0mm , 1.2mm
στη σειρά Rapidograph
0.10mm , 0.13mm , 0.18mm , 0.20mm , 0.25mm , 0.30mm , 0.35mm , 0.40mm , 0.50mm , 0.60mm , 0.70mm , 0.80mm , 1.00mm , 1.40mm , 2.00mm
DIN & ISO
Στα στοιχεία προδιαγραφών που συνοδεύουν κάποια από τα υλικά που χρησιμοποιούμε
και αναγράφονται στη συσκευασία τους ή σε συνοδευτικά έγγραφα, θα συναντήσουμε
τα DIN και ISO.
DIN = Γερμανικό Ινστιτούτο Προτυποποίησης (Deutsches Institut für Normung).
...................................................
ISO = Internasional Organization for Standardization. (Διεθνής οργανισμός τυποποίησης)
Στο τεχνικό σχέδιο υπάρχει τυποποίηση από τα πάχη των γραμμών ανάλογα με αυτό που “αναπαριστούν” (διαφορά στις γραμμές σχεδίασης, στις φανερές και κρυμμένες ακμές αντικειμένων, διαφορές επιφανειών και επιπέδων, κλπ) μέχρι και στα υπομνήματα αυτών των σχεδίων, που συνήθως είναι στην κάτω δεξιά γωνία του χαρτιού.
Υπάρχουν διάφορες τυποποιήσεις και αφορούν στο μέγεθος και στην διάταξή τους (εξωτερικά και εσωτερικά πλαίσια, κλπ.), ανάλογα με τον όγκο των πληροφοριών.
Στα υπομνήματα δίδονται πληροφορίες που δεν μπορούν να δοθούν από την γραμμική αναπαράσταση,
π.χ., όνομα αντικειμένου, κλίμακα σχεδίου, υλικά του αντικειμένου, κ.ο.κ. Και δεν
μπορούν να βρίσκονται γραμμένες απο εδώ και απο εκεί πάνω στο σχέδιο, προκαλώντας οπτική σύγχυση ή παρερμηνείες.
DIN3 - τυποποίηση αριθμών.
DIN5 - σχέδια, αξονομετρικές παραστάσεις.
DIN6 - όψεις, τομές, ειδικές παραστάσεις.
DIN15 - γραμμές, πάχη γραμμών, χρήση γραμμών.
DIN406 - αναγραφή διαστάσεων.
ISO R128 - βασικές προδιαγραφές στη σχεδίαση.
ISO R129 - αναγραφή διαστάσεων.
Τυποποιημένες διαστάσεις φύλλων σχεδίου κατά DIN 476
κατά ISO 216
και ISO 5457
(με βάση το DIN 476)
DIN 476 (έτος 1922)
ISO 216 στάνταρ μεγέθη χαρτιών με βάση το Γερμανικό DIN 476, Σειρά Α και
Σειρά Β (έτος 1975)
ISO 5457 στα χαρτιά Σχεδίασης (έτος 1999)
_ _
βλ. ΤΕΧΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΜΟΣ Α΄// Μ. Δ. Καλλικούρδη / πράσινη σειρά – Βιβλιοθήκη του Τεχνίτη (1957 - 1975) / εκδ. ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ
αρχικές καί τελικές διαστάσεις ενός σχεδίου σύμφωνα με το D.I.N. 823
D.I.N. 6771
D.I.N. 6781
_ _ _
*βλ., <wikipedia>
http://el.wikipedia.org/wiki/Διεθνής_Οργανισμός_Τυποποίησης
(......)
Το ISO δεν είναι αρκτικόλεξο ούτε ακρώνυμο, αλλά είναι ανεξάρτητη συντομομορφή που προέρχεται από την ελληνική λέξη ίσος η οποία έχει δώσει το πρόθεμα iso- σε πολλές λέξεις άλλων γλωσσών π.χ. αγγλ. Isotherm, γαλλ. isotherme, γερμ. isotherme, ιταλ. isotermo, ισπαν. isotermo. Αυτήν ακριβώς την «δέσμευση ισότητας» που ενυπάρχει στην Τυποποίηση ήθελαν να δείξουν οι 25 ιδρυτικές χώρες του ISO επιλέγοντας αυτό το σύντομο συμβολικό όνομα. Στα αγγλικά το όνομα του οργανισμού είναι «International Organization for Standardization» που στα ελληνικά θα αποδιδόταν, λέξη προς λέξη, ως «Διεθνής Οργανισμός για την Τυποποίηση», ενώ στα γαλλικά το όνομα του οργανισμού είναι: «Organisation internationale de normalisation» (στα ελληνικά, επίσημα, αποδίδεται ως «Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης»). Εάν το ISO θεωρούνταν αρκτικόλεξο ή ακρώνυμο, τότε σε κάθε γλώσσα θα υπήρχε διαφορετική μορφή των αρχικών (π.χ. IOS για τα αγγλικά, OIN για τα γαλλικά, ΔΟΤ για τα ελληνικά, ...), εντούτοις οι ιδρυτές του καθόρισαν το «ISO» ως την καθολική σύντομη μορφή του ονόματός του.
(......)
ΧΑΡΤΙΑ
χαρτιά στην ζωγραφική και το σχέδιο που χρησιμοποιώ
Στο τεχνικό και ελεύθερο σχέδιο με μελάνι, πενάκια, ραπιδογράφους, μαρκαδόρους και πινέλα έχουμε χαρτιά αδιαφανή από 70g/m² (για μολύβι και μαρκαδόρους), 150gr/m² έως 300gr./m² (για μολύβια, πενάκια και πινέλα) και διαφανή από (+ , - ) 90gr./m² – 112g/m².
gr./m² = βάρος ανά τετραγωνικό μέτρο.
Χρησιμοποιούσα, πειραματιζόμενος, διάφορα χαρτιά, κυρίως όμως το χαρτί ακουαρέλλας τύπου Waterford της σειράς SAUNDERS Waterford του χαρτόμυλου St Cuthberts Mill.
http://www.stcuthbertsmill.com/st-cuthberts-mill-paper/saunders-waterford-watercolour/technical.asp
Made using 100% cotton, the highest quality papermaking material, to high archival standards. Each sheet is buffered with calcium carbonate to help defend finished pieces of work from discolouration caused by acids present in atmospheric pollution.
Its attractive surface is created using natural woollen felts that give it a distinctive random texture. The surface is sized in gelatine making it strong and resilient to scrubbing, and other rough treatments.
HP, 300g/m² (HP >> λεία επιφάνεια)
HP, 190g/m²
(.............................)
_ _ _
άλλα χαρτιά ...
Χαρτί σε μπλοκ //Bristol από την Winsor & Newton, >> Bristol 260 gsm extra smooth (για pen & ink, technical pen, airbrush κλπ).
Χαρτί Bristol 300 γρμ. (σε φύλλα).
_ _
ΙΙΙ
τεχνικές
drawing pens, mapping pens, γραμμοσύρτες, πινέλα
Με τα πενάκια τώρα, υπάρχουν πολλές τεχνικές, ανάλογα τι θέλουμε να κάνουμε. Βασικά όμως υπάρχουν δύο τρόποι πού κρατάμε την πένα για να σχεδιάσουμε πάνω στο χαρτί.
Ο ένας είναι ο συνηθισμένος, όπως με τις πένες γραφής. Έτσι έχουμε το πάχος γραμμής πού αντιστοιχεί στο μέγεθος μύτης τής πένας πού επιλέξαμε
πχ., Joseph Gillott // Mapping pens , No 659, .....
συνηθισμένος ή νορμάλ τρόπος κρατήματος και χειρισμού με την ράχη της πένας να κοιτά μπροστά.
Λεπτότερες γραμμές
Για να πάρουμε την λεπτότερη γραμμή και έναν πιο «ευέλικτο» σκιασμό με τα πενάκια Joseph Gillott, πρέπει να κρατάμε το πενάκι με την ράχη του στραμμένη προς εμάς.
Με αυτό τον τρόπο οι γραμμές μας μπορεί να είναι α) συνεχείς β) διακεκομμένες γ) πεταχτές.
Αυτός ο τρόπος κρατήματος αποδίδει καλά σε όλα τα πενάκια αυτού του «είδους (;)».
Αναστροφή της ράχης γυρισμένη προς εμάς ...
Πώς εργαζόμαστε με τα υλικά και τα εργαλεία μας
..αυτά μπορεί να είναι:
i) Pelikan A 17 / μαύρη σινική
ii) πινέλα Cotman 111 (Winsor & Newton) ή παρόμοια με αυτά από άλλες εταιρείες ..
iii) πενάκια Joseph Gillott // Drawing και Mapping
iv) πενάκια σχεδίου άλλων κατασκευαστών
v) γραμμοσύρτες διαφόρων μεγεθών
vi) technical pen και ραπιδογράφοι
vii) Brushpen
Μπορούμε να χρησιμοποιούμε την μελάνη μας αδιάλυτη και να δουλεύουμε με πενάκια, γραμμοσύρτες, πινέλα, ή ότι άλλο αυτοσχέδιο εργαλείο (από καλάμια, μπαμπού, βουρτσάκια, σταγονόμετρα, κ,α.,).
Μετράμε τις δόσεις νερού και μελάνης με σταγονόμετρο και αναδεύουμε με ένα απλό στρογγυλό πινέλο π,χ, ένα διάλυμα θα μπορούσε να αποτελείται από 10 σταγόνες νερού και 2 σταγόνες μελάνης.
Mπορούμε να κάνουμε όσες διαβαθμίσεις αραιωμένης μελάνης θέλουμε, ανάλογα βέβαια με το τι θέλουμε να κάνουμε.
Πρακτικά τρεις διαβαθμίσεις αρκούν όταν δουλεύουμε με πενάκια. Όταν δουλεύουμε με πινέλο μπορούμε να βοηθηθούμε από περισσότερες (με κάθε επιφύλλαξη).
Σε ένα βαζάκι βάζουμε μία ποσότητα αδιάλυτης μελάνης, τόση ώστε να δουλεύουμε άνετα όταν βουτάμε την πένα μας. Μεταφέροντας σε αυτό το δεύτερο βαζάκι μια ποσότητα από την καθαρή μελάνη μας διασφαλίζουμε τα εξής:
α) αφήνουμε ανέγγιχτη την αγορασμένη μελάνη μας από πένες και πινέλα πού συχνά (κατά την διάρκεια τής δουλειάς μας) είτε καθαρίζουμε με νερό είτε με διάφορους διαλύτες (ασετόν, γλυκερίνη, κλπ) καθώς έχουμε να κάνουμε με ξερά ή πηγμένα μελάνια πού κολλάνε πάνω τους.
Διόρθωση & επισήμανση (13 /10/ 2021)
α) Η χρήση του ασετόν όπως και του καθαρού οινοπνεύματος μπορούν να είναι καταστροφικά για τα μεταλλικά πενάκια! Οπότε το καλύτερο σε προβληματικές καταστάσεις ξεραμένης και κολλητικής μελάνης είναι το ζεστό νερό!
β) Έχοντας λοιπόν αυτήν την μικρότερη ποσότητα μελάνης σε ένα δεύτερο βαζάκι, κρατάμε προστατευμένη στην συσκευασία της την αγορασμένη μελάνη μας, από την πολύωρη έκθεση στον αέρα, αφού θα ήταν πολύ κουραστικό και εκνευριστικό να ανοιγοκλείνουμε το καπάκι κάθε φορά πού θα πρέπει να βουτήξουμε την πένα ή το πινέλο μας.
Όταν τελειώνουμε την δουλειά μας, σκουπίζουμε καλά τα στόμια στα βαζάκια για να μην μαζεύεται ξεραμένη μελάνη.
Επίσης ένα κομμάτι λεπτής ζελατίνας, όπως αυτή πού χρησιμοποιούμε για τα τρόφιμα στο σπίτι μας, μπορούμε να την παρεμβάλουμε ανάμεσα στο στόμιο και το καπάκι και έτσι το ξεβίδωμα μετά, θα γίνεται ευκολότερα.
Διαλύουμε τις μελάνες μας πάντοτε με νερό απιονισμένο και ποτέ τής βρύσης, το ίδιο και όταν καθαρίζουμε τα πενάκια και τα πινέλα μας ενώ δουλεύουμε. Αυτό ισχύει για κάθε μέσο και υλικό στην ζωγραφική ( ακουαρέλα, αυγοτέμπερα, κοκ ).
έλεγχος της ποσότητας μελάνης
στο πενάκι και το πινέλο
Σε ένα χαρτομάντιλο ή σε παχύ χαρτί κουζίνας σέρνουμε λίγο ή ακουμπάμε λίγο το πινέλο ή το πενάκι μας, τόσο όσο χρειάζεται για να ελέγχουμε την ποσότητα μελάνης πού θα έχουν τα εργαλεία μας κάθε φορά πού είναι να τραβήξουμε μία γραμμή ή ένα πλατύ πέρασμα στο σχέδιό μας.
Το
πρώτο σκούπισμα περίσσειας
μελάνης πού κάνουμε πάνω στο στόμιο
τού βάζου δεν
αρκεί πάντα.
Εάν
η δουλειά που κάνουμε είναι λεπτεπίλεπτη
αποσκοπώντας σε μεγάλη λεπτομέρεια, πρέπει
να έχουμε και ένα κομμάτι χαρτιού όμοιο
με αυτό που εργαζόμαστε (π,χ,
χαρτί ακουαρέλας, ή ότι άλλο...) έτσι ώστε
να τεστάρουμε με ακρίβεια την ποσότητα και
ρευστότητα της μελάνης που έχουν συλλέξει
τα εργαλεία μας. Δοκιμάζουμε
τραβώντας κάποια
μικρή γραμμή (παύλα “___”)
ή απλώς ακουμπάμε την
μύτη του πινέλου ή της πένας στο
πρόχειρο χαρτί ανάλογα με το τι θα
εφαρμόσουμε πάνω
στον «καμβά» μας.
Ό έλεγχος στην ποσότητα τής μελάνης που θα έχει η βούρτσα του πινέλου μας ή η πένα μας, είναι πολύ σημαντικός και με την εξάσκηση θα μάθουμε πόση ποσότητα μελάνης θα χρειαζόμαστε κάθε φορά για να επιτύχουμε αυτό που θέλουμε.
Στα πινέλα, αν δουλεύουμε με λεπτές στρώσεις και διαφάνειες αυτός ο έλεγχος είναι απαραίτητος.
Χρησιμοποιώντας τον χάρακα
(ραπιδογράφοι, γραμμοσύρτες)
Αν προσέξουμε έναν χάρακα σχεδίου, θα δούμε ότι η μία του πλευρά κάνει σκαλάκι για να μην εφάπτεται στο χαρτί.
Από αυτήν την ανασηκωμένη πλευρά θα τραβάμε γραμμές με το rapidograph ή τον γραμμοσύρτη.
Με αυτόν τον τρόπο θα ελαχιστοποιήσουμε την πιθανότητα να λερώσουμε το χαρτί μας.
Σκιάζοντας με πενάκια,
(γραμμοσύρτες & ραπιντογράφους)
Για να επιτύχουμε αυτούς τούς σκιασμούς "τραβάμε" γρήγορα και κάπως πεταχτά τις γραμμές μας, γραμμόνοντας => παράλληλα, διαγώνια και κάθετα.
Έτσι σχηματίζονται πλέγματα (δυκτάκια) με μια ηθελημένη, άρα και “ελεγχόμενη τυχαιότητα” στις διατάξεις και τις πυκνότητες των γραμμών (άδειο–γεμάτο) προβάλλοντας από το σκοτάδι στο φως τις φόρμες των σχημάτων μας.
Σε κάποια «σημεία» κάποιες από αυτές τις γραμμές διακόπτονται και λίγο παρακάτω επανεκκινούν.
Είναι γραμμές διακεκομμένες σε τυχαία σημεία ( και αυτό θέλουμε)!
Αυτό γίνεται:
α) εξαιτίας τής “μεγάλης” ταχύτητας και του πεταχτού τρόπου τραβήγματος των γραμμών, ... που μπορεί να ακολουθεί την “φυσική ροπή” ενός δεξιόχειρα ή ενός αριστερόχειρα αλλά μπορεί να έχει και ανάστροφη φορά.
β) την κατεύθυνση και τον βαθμό κλίσης της πένας, καθώς τραβούμε αυτές τις γραμμές πάνω στην επιφάνεια του χαρτιού.
γ) και φυσικά το είδος του χαρτιού (το υλικό που είναι φτιαγμένο και η μέθοδος παρασκευής) με μικρή ή μεγάλη τραχύτητα στην υφή του.
Αυτό μαζί με το είδος και το μοντέλο της πένας που επιλέξαμε καθορίζουν αποφασιστικά και τα αποτελέσματα.
Σε ένα χαρτί πού έχει φτιαχτεί για γραμμικό σχέδιο είναι δύσκολο να επιτευχθούν όλα αυτά, γι' αυτό και επιλέγουμε βαριά χαρτιά για ακουαρέλες, τέμπερες, για χρήση πένας και αερογράφου, οπότε έχουμε να κάνουμε (συνήθως) με χαρτιά 250/300 γρμ.,
Όταν η επιφάνεια ενός απορροφητικού χαρτιού δεν είναι λεία αλλά ούτε και υπερβολικά άγρια (τραχιά), αυτό βοηθάει ώστε να έχουμε διακεκομμένες γραμμές αλλά και γραμμές που αρχίζουν “βαριά” και στην πορεία τους εξασθενίζουν μέχρι να σβήσουν ως λεπτότερες και με “αιχμηρή” κατάληξη, που είναι και το αισθητικά και τεχνικά (δεξιοτεχνικά) επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, σε κάποιες περιπτώσεις.
Κοφτές χιαστές γραμμές που σχηματίζουν πλέγματα.
Παράλληλες γραμμές που ξεκινούν πυκνογραμμένες και εξελίσσονται σταδιακάσε “αερόγραμμα” δηλαδή γεμάτο – άδειο => γραμμή – κενό - γραμμή – κενό – ... , ώστε να δημιουργούν την οπτική εντύπωση ενός σκιασμένου αντικειμένου που προβάλλει τον όγκο του βγαίνοντας ομαλά ή όχι, από το σκοτάδι στο φως.
Άτακτες διατάξεις μικρών γραμμών
παύλες, στίγματα, τελείες, καμπύλες, γωνίες, κ,α.
Μπορεί επιπλέον να έχουμε ημισέλινα, τρεμουλιαστές παυλίτσες, τελίτσες και τελείες με ουρές, μουτζουρίτσες, αλλά και συνδυασμούς όλων αυτών "αναμιγνύοντας" διαφορετικούς τρόπους σκίασης ενός αντικειμένου, πχ., ανάκατες παυλίτσες και τελείες ή πλέγματα και τελείες, κοκ.
Διατάξεις σκιασμών και πυκνοτήτων που μας δίνουν επιπλέον πληροφορίες (αν υπάρχει βέβαια τέτοια πρόθεση από τον σχεδιαστή), όπως π,χ, για την “υφή”, το “βάρος” και την “θέση” του στο χώρο (αν είναι κυρίαρχο ή δευτερεύον αντικείμενο, κοκ).
Αυτοί είναι κάποιοι από τούς πολλούς τρόπος πού μπορούμε να σκιάσουμε. Ο σκιοφωτισμός διαμορφώνεται από εμάς στο αν θα έχει φωτορεαλιστική “προσπάθεια απόδοσης” ή θα είναι τεχνοτροπία απόδοσης μιας δικής μας μανιέρας (;).
(..............................)
